
هر رهگذری که برای نخستینبار به چهارمحال و بختیاری پای مینهد در نخستین لحظه دیدار فریفته شکوه کوههای این استان کوهستانی میشود. کوههایی سر به فلک کشیده که هر یک رازهایی نهان در سینه خود دارند. رازهایی شگفت که هیچگاه برای ما گشوده نخواهند شد و تنها با قوه خیال میتوان فضای اسرارآمیز این کوهساران را دریافت نمود.


امرالله محمودی میگوید: «هرگاه در روبروی این کوههای بزرگ میایستم حسی غریب تمام وجودم را فرامیگیرد و احساس میکنم نجواهایی موهوم و بسیار شگفت را میشنوم. این حس آنگاه که در دل غارها میروم شدت مییابد.


اگرچه برخی اوقات این شرایط برایم هراسانگیز است اما درعینحال یک تجربه شنیداری بسیار متفاوت را حس میکنم. بیگمان صدایی که من میشنوم صدای زندگیست. صدایی که برای هزاران سال در اعماق کوهها پیچیده و در بستر زمان جاری است!


من آگاهم که هرگز نمیتوانم احساس درونیام پیرامون مفاهیم عمیق زندگی را در یک اثر مستند مطرح نمایم اما با شور و شعف خاصی که نسبت به زندگی ایلی و باشندگان بختیاری دارم، برایم بسیار دوستداشتنی است که یک اثر از مجموعه آثارم را به تحلیل و شناخت اینگونه زندگی و تعامل سازنده بختیاریها با کوهساران اختصاص دهم.


جای بسی خوشبختی است که در این مسیر یاران شفیق، اهلدل و فرزانهای نظیر جناب آقای دکتر قنبری عدیوی، جناب آقای دکتر کریمی کیارسی و جناب آقای دکتر محمد کریمی منجرموئی و سایر دوستان و همراهان، یاریگر همشیگی بنده هستند.


به یاد دارم وقتی ایده مستند «شکوه کوه» را با استاد روحالله کریمی کیارسی مطرح کردم ایشان سخاوتمندانه بلافاصله طرحهای پژوهشی خود را با موضوعات مختلف در خصوص زندگی ایلی و فرهنگ اصیل بختیاری برایم فرستاد. آثار ارزشمندی که بهروشنی میتوان در آنها عشق و دلبستگی وصفناپذیر نویسنده نسبت به تاریخ و فرهنگ قومش را حس نمود.»


آقای کریمی کیارسی میگوید: «در فرهنگ شفاهی مردمان بختیاری، کوهها جایگاه ویژهای دارند. آنها باهم حرف میزنند، درد و دل میکنند. گاه از غم فراق میگویند و گاه از لحظه دیدار نغمهسرایی میکنند و این گفتمان در اشعار، ضربالمثلها، حکایتها و روایتهای این قوم تجلی مییابد و منبع الهامی برای قویتر و غنیتر شدن ادبیات شفاهی آنان میشود.»


دکتر کریمی کیارسی میگوید: «در دوران نوجوانی نقش کوهها در فرهنگ بختیاریها کنجکاوی مرا برانگیخت و همواره تأثیر این شگفتیهای خلقت در کانون توجهم قرار گرفت. به یاد دارم گاه لحظات بغرنجی در زندگی برایم پیش میآمد و مادربزرگم مهربانانه با یک ضربالمثل و یا یک حکایت کوتاه که در آن کوه نقشی فرامادی و اساطیری داشت به من آرامش میداد.»


در ترانهها، پندها و اندرزها، لالاییها، متلها، مثلها و گفتار روزمره مردمان بختیاری، کوهها نماد برجستهای از صبر و شکیبایی، ایستادگی، رشادت، سخاوت و سرمنشاء فزونی و برکت هستند. ارزشهایی بسیار گرانبها در متن فرهنگ بختیاری که تأثیری ژرف بر پندار و جهانبینی فرزندان این قوم دارند.


بیان این مفاهیم عمیق توسط والدین و بزرگان موجب تغییر نگرش در کودکان و نوجوانان میشود و آنها به کوه ورای یک حجم غولآسای سنگی مینگرند. کوه با ماهیت و هویت غیرمادی، شاهستون معماری فرهنگ شفاهی باشندگان بختیاریست.


امرالله محمودی میگوید: «در روند ساخت مستند «شکوه کوه» از استاد فرزانه و ادیبم جناب آقای دکتر عباس قنبری عدیوی پرسیدم استاد، چه چیزی باعث شده افق دید بختیاریها تا این حد وسعت یابد؟»


استاد با تبسم همیشگی که بر لب داشت چشمان خود را به آسمان دوخت و برای چند لحظه چیزی نگفت! نگاه معنادار دکتر قنبری به آسمان، نگاه مرا نیز به آبی آسمان معطوف کرد. هیچگاه آسمان را آنقدر آبی ندیده بودم!


آقای قنبری با آرامشی خاص که انگار از رنگ ملایم آسمان جان میگرفت گفت: «انسانهای کوهنشین به سبب زندگی در اقلیم کوهستانی همواره به آسمان بیانتها نگاه میکنند.» و از من پرسید: «آیا میشود کسی که مدام به اوج آسمان مینگرد زاویه دیدی بسته و کوتاه داشته باشد؟!»


او با تأمل ادامه داد: «انسانها در هنگام راز و نیاز به کدام جهت مینگرند و از خدای خود فزونی، عافیت و شفاعت میطلبند؟ برای درک بهتر موضوع کافیست با دیدی ژرف به قنوت نمازگزاران بنگریم، آنگاه بهوضوح درمییابیم که کدامین سو به نگاه آدمی جهت میدهد و موجب دیدی نافذ، قدرتمند و متعالی در او میشود؟»


آقای قنبری میگوید: «سالهاست در روند یک طرح پژوهشی روی موضوع «سیاهچادر» متمرکز شدهام. سیاهچادر بهعنوان خانه عشایری فاقد در و پنجره است و وقتی انسان در خنکای سایه آن مینشیند و به فضای بیرون نگاه میکند انگار تصاویری سیال و رؤیایی از لحظات باشکوه، جلو دیدگانش جاری میشوند.


شما تأثیر این چشمانداز وسیع و خارقالعاده را بهراحتی میتوانید در نوع اندیشه و نگاه عشایر بختیاری مشاهده کنید. بختیاریها نگاهشان را از طبیعت کوهساران میگیرند و این نگاه را با تمام شکوه و زیبایی به مردمان پیرامون خود هدیه میدهند.»


دکتر محمد کریمی منجرموئی از زوایای متفاوت به موهبت بینظیر کوهساران مینگرد. دکتر کریمی اعتقاد دارد کوهها علیرغم ظاهری سخت و خشن در دل خود زیبایی میآفرینند. این پژوهشگر جوان گاه با دیدی هنرمندانه و شاعرانه به کوههای اطراف خود مینگرد!


او میگوید: «برای من جای بسی شگفتی است که چگونه اجسام سخت نظیر سنگ و صخره میتوانند از بطن خود اینهمه لطافت و زیبایی پدید آورند!


شکوه وصفناپذیری که میتوان مصادیق آشکار آن را در طبیعت و زندگی مردمان دیار بختیاری مشاهده نمود. جاییکه دو رود پر خیر و برکت زنده رود و کارون از آن جان میگیرند و به سرزمین عزیزمان جان میدهند.»


دکتر کریمی میگوید: «وقتی به دیار کوهستانی خودم «چهارمحال و بختیاری» مینگرم یک جریان پویا و زنده از رنگها را میبینم. رنگهایی که در طبیعت و زندگی مردم جاریاند و به باشندگان دیار مهر و دوستی هویت و ماهیتی بیمانند میبخشند.»


از نگاه این نویسنده و پژوهشگر خوشذوق، کوچ عشایر ارتعاشی آهنگین و تماشایی از جریان رنگهاست. زندگی ایلی، رنگینکمانی هفترنگ در آسمان پرافتخار تاریخ و فرهنگ بختیاری است.


حتی او خشکسالی را نیز رنگین میبیند! رنگ زردی که هرازگاه بر پیکرهی طبیعت چیره میشود و با دعای خیر و امید به الطاف بیپایان خداوندگار یکتا رنگ میبازد و جریان پویا و جاودانه زندگی ادامه مییابد.


امرالله محمودی در مستند «شکوه کوه» از مجموعه مستند «دیار رنگین» با بهرهگیری از دیدگاههای پژوهشگران و نویسندگان در خصوص نقش و جایگاه کوه در زندگی کوچگران بختیاری، گام در دل کوهساران این دیار گذاشته و از زاویه دید دوربین خود آمیزهای از همبستگی و پیوستگی انسان و طبیعت را با نگاهی هنرمندانه تصویرگری کرده است.


از نگاه این مستندساز که گرایش خاصی به مستندهای شاعرانه دارد «شکوه کوه» نوای نی چوپان است.
«شکوه کوه» صدای بره کوچکی است که در هیاهوی صدای گله، مادر خود را بیامان صدا میزند.


«شکوه کوه» صدای مشکی است که خیر و برکت را به سیاه چادر ارزانی میدارد.
«شکوه کوه» آمیختن رنگ لباس دخترکان بختیاری با طبیعت رنگین است.


«شکوه کوه» ترانه ماندگار همزیستی انسان و طبیعت است.
«شکوه کوه» صدا و تصویر زندگیست.


مستند «شکوه کوه» در مرحله تصویربرداری میباشد.


کارشناسان، پژوهشگران، یاران و همراهان:
دکتر عباس قنبری عدیوی
دکتر روحالله کریمی کیارسی
دکتر محمد کریمی منجرموئی
دکتر حمزه مرادپور
مهندس یحیی حسینپور
هادی قاسمی نافچی
خدایار امانی
ایمان نظری ناغانی
نوید غریب شاهی
بهزاد احمدی فارسانی
طهماسب خیری اوروند
امیر قولینیا
حسن مجیدی قهفرخی
مهرداد سلیمانی
شهرام فرجی آقبلاغی
فیضالله طاهری اردلی
اکبر احمدی دوازده امامی
فرود صادقی دهچناری
یوسف صفایی
عیسی سلیمانی بابادی
حمید علیدوستی شهرکی
خزعل قنبری
مسلم احمدی بابادی
سید مرتضی یوسفیفرد درّهبیدی
رسول بدری
امیر علی بدری
عیسی سلیمانی بابادی
لاله بدری
نرگس محمد حسینی
سارا بدری
رقیه بدری خواه
مسلم قنبری
حسین انصاری پور


روابط عمومی اداره کل امور عشایر چهارمحال و بختیاری
روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری
معاونت هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری


مجری طرح: شرکت فیلمسازی سیما نگار قاب طلایی.